Szkodliwy wpływ ozonu na zdrowie okiem naukowca
Â
Mieliśmy mówić o wpływie ozonu na zdrowie, więc ku przestrodze, ale także dla pogłębienia wiedzy chciałbym wspomnieć trochę więcej na ten temat. Wpływ ozonu zależy od wielu czynników, takich jak jego stężenie i długość przebywania w powietrzu z podniesionym stężeniem ozonu. Badania pokazują, że już stężenia osiągane w środowisku na terenach zurbanizowanych wywierają szkodliwe działanie na organizm i już takie stężenia mogą powodować choroby i problemy zdrowotne. Do takich problemów zaliczyć można przedwczesną śmierć, choroby układu oddechowego i choroby układu krążenia.(2) Zwiększone ryzyko występowania chorób spowodowane obecnością nawet niskich, występujących w miastach, stężeń ozonu ozonu, doprowadziło do wprowadzenia do użytku pojęcia takiego jak zanieczyszczenie ozonem. Ozon jest gazem drażniącym, który powoduje degradację błon biologicznych.
Pierwszymi objawami obecności ozonu w powietrzu i jego działania na organizm jest:
1. Podrażnienie układu oddechowego
2. Kaszel
3. Drapanie w gardle
Przebywanie w środowisku zawierającym wyższe stężenia ozonu prowadzą do:
1. Przyspieszenia tętna
2. Wzrostu ciśnienia tętniczego krwi
3. Obrzęku płuc
4. Zgonu
Amerykańskie stowarzyszenie American Lung Association wyróżniło grupy społecznie, które mogą być szczególnie narażone na skutki działania ozonu i są to:(1)
1. Dzieci i młodzież
2. Osoby w wieku powyżej 65 roku życia
3. Osoby ze współistniejącymi chorobami płuc takimi jak astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc, albo zapalenie płuc o charakterze przewlekłym.
4. Osoby pracujące na zewnątrz i osoby wykonujące ćwiczenia (wysiłek fizyczny) i inne czynności na zewnątrz, wymuszające większą częstotliwość oddechu, a co za tym idzie zwiększony przepływ toksycznego ozonu przez płuca.
Dodatkowo badania sugerują, że bardziej narażone mogą być także określone grupy osób- do czynników ryzyka zalicza się płeć żeńską i osoby otyłe, jednakże konieczne są dalsze badania potwierdzające te obserwacje.
Wpływ ozonu na płuca
Nie ulega wątpliwościom, że podwyższone stężenie ozonu ma negatywny wpływ na wrażliwą tkankę z której zbudowane są płuca i na cały układ oddechowy, który narażony jest na działanie ozony w wyniku wtłaczania to płuc powietrza zawierającego poniesione stężenie tego gazu. Nie tylko powoduje on wystąpienie chorób płuc, inicjację ataków astmy w mechanizmie produkcji prozapalnych cytokin przez limfocyty, ale także długookresowe obniżenie wydajności płuc. Wdychanie ozonu wywołuje proces zapalny i uszkodzenie warstwy ochronnej chroniącej płuca, a więc tkanki.(3)
Wpływ ozonu na układ odpornościowy
Układ odpornościowy jest istotnym elementem obronnym organizmu. Prawidłowo działający układ odpornościowy zapobiega rozwojowi drobnoustrojów i neutralizuje te, które już w jakiś sposób wniknęły do organizmu. Niestety także działanie układu odpornościowego ulega zmianom na skutek działania ozonu na organizm. Upośledzona zostaje zarówno odporność wrodzona jak i odporność nabyta, które razem współuczestniczą w procesie ochrony organizmu przed patogenami. Wykazano zmiany w stężeniu czynników zapalnych wytwarzanych przez makrofagi, przez co organizm nie może skutecznie zarządzać procesem zapalnym, który rozwija się w wyniku działania ozonu. Niedługo po rozpoczęciu ekspozycji na ozon neutrofile - drugi typ komórek biorących udział w odporności wrodzonej- przenikają do płuc, ale ich zdolność do pochłaniania patogenów zostaje zaburzona przez ozon, przez co stają się one mało użyteczne.(4) W przypadku odporności nabytej- niesłychanie istotnej w przypadku patogenów, z którymi organizm już wcześniej się spotkał- dochodzi do wzmożonej produkcji cytokin prozapalnych przez limfocyty co prowadzi do wystąpienia ataków astmatycznych.
Oczywiście wpływ ozonu na organizm nie dotyczy tylko płuc i układu odpornościowego. Badania pokazują, że ozon wpływa także na układ nerwowy, na mięsień sercowy i- jak już wcześniej wspomniałem- powoduje wystąpienie przedwczesnych zgonów. Ze względu na zmiany w pracy serca i wahania ciśnienia krwi, narażenie na ozon może spowodować także występowanie udarów mózgu.
Długotrwały wpływ niskich dawek ozonu na zdrowie
Wcześniejsze informacje dotyczą głownie działania w krótkim czasie wysokich stężeń ozonu na organizm, choć ozon w niższych dawkach, a działający długookresowo także negatywnie wpływa na organizm i może wywoływać poważne skutki dla zdrowia. Badania pokazują, że także w tym przypadku dochodzi do zwiększonej śmiertelności w grupie osób narażonych na długotrwałe wdychanie ozonu.(4) W tym przypadku, podobnie jak w sytuacji krótkotrwałego narażenia na wysokie dawki ozonu, dochodzi do zaburzeń głównie ze strony układu oddechowego i układu krwionośnego. Warto zwrócić uwagę także na to, że ozon należy to tak zwanych reaktywnych form tlenu (RFT), które wykazują właściwości karcinogenne właściwości.(5) Z tego samego powodu gaz ten powoduje przyspieszone starzenie się komórek skóry.
Jaki wpływ na zdrowie ma ozon? Czy ozonowanie jest bezpieczne dla zdrowia?
Słowem posumowania, ozon jest gazem niezaprzeczalnie szkodliwym dla zdrowia, ale wykazuje takie działanie tylko, gdy jest obecny w powietrzu jednocześnie nie pozostawiając po sobie w pomieszczeniu żadnych pozostałości, które mogłyby negatywnie oddziaływać na zdrowie człowieka. Dlatego jeszcze raz podkreślam, że istotne jest to, żeby ozonowanie przeprowadzali specjaliści, którzy mają doświadczenie w przeprowadzaniu ozonowania i dysponują sprzętem pozwalającym na sprawdzenie czy stężenie ozonu w pomieszczeniu jest bezpieczne dla ludzi.
Więcej informacji
1. https://www.lung.org/our-initiatives/healthy-air/outdoor/air-pollution/ozone.html
2. https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/117863021773755
3. https://link.springer.com/article/10.1007%2Fs12026-010-8180-z
4. https://www.atsjournals.org/doi/10.1164/rccm.201508-1633OC
5. https://www.gdansk.wios.gov.pl/wios/aktualnosci/327-wplyw-ozonu-i-promieniowania-uv-na-zdrowie-czlowieka.html
Â